Suplementy diety, niezależnie od celu ich przyjmowania, naszego wieku i kondycji, podlegają tej samej zasadzie, co wszystkie środki spożywcze: co za dużo, to niezdrowo. W pogoni za lepszym zdrowiem, szczuplejszą sylwetką, wydolnością czy silniejszymi mięśniami, zdarza nam się nadgorliwość w ćwiczeniach, diecie czy suplementacji. Nierzadko pragniemy także znaleźć drogę na skróty. Jeśli zadajecie sobie pytanie, czy suplementy można przedawkować, prawdopodobnie podskórnie doskonale znacie odpowiedź. Owszem, można, a skutki przedawkowania mogą być bardzo niebezpieczne dla zdrowia.
Dzisiaj przybliżymy Wam najczęściej występujące efekty przedawkowania popularnych preparatów, które goszczą na naszych półkach. Spojrzymy zarówno na preparaty uzupełniające niedobory, jak i na suplementy dla sportowców oraz osób walczących o poprawę sylwetki.
Wszystko można przedawkować
Gdy zastanowimy się głębiej, nie ma takiej rzeczy, która w nadmiarze nie stanowiłaby dla naszego organizmu obciążenia. Nawet woda, do której spożycia zachęcamy na każdym kroku (umówmy się, większość z nas pije jej zdecydowanie za mało), w ilościach ekstremalnych prowadzi do zaburzenia równowagi elektrolitowej w organizmie, zaburzenia procesów trawiennych, mdłości, obciążenia pracy nerek i serca.
Ponieważ popularność suplementów stale rośnie, a ich spożycie dodatkowo zintensyfikowała pandemia (w 2020 r. światowy rynek suplementów diety osiągnął rekordowe 140 mld dolarów), warto zwrócić uwagę, że preparaty prozdrowotne można przedawkować i ich użycie musi podlegać zdrowemu rozsądkowi, a także ograniczeniom związanym z zaleceniami producenta.
Wskazówki dla przyjmujących suplementy
Zebraliśmy w jednym miejscu kilka podstawowych kwestii, o których trzeba pamiętać, przyjmując rozmaite preparaty lub rozważając wprowadzenie ich do diety:
- Regularne badania - wiedza o tym, w jakim stanie znajduje się nasz organizm jest konieczna do tego, by zaplanować dalsze kroki w zakresie zdrowia. Jeżeli nie robimy badań okresowych, ryzykujemy przeoczenie chorób znajdujących się we wczesnym stadium, niebezpiecznych dla zdrowia niedoborów witamin i minerałów, a także nadwyżek pierwiastków. Suplementacja bez świadomości tego, co się dzieje w naszym organizmie, nie jest dobrym pomysłem.
- Czujność i obserwacja tego, co nam mówi ciało - zabiegani, w codziennym kołowrotku, często ignorujemy sygnały, jakie wysyła nam organizm. Bagatelizujemy objawy, które mogą świadczyć o najróżniejszych niebezpiecznych stanach zdrowotnych lub o reakcjach pomiędzy przyjmowanymi preparatami prozdrowotnymi a lekami. Każdy z nas jest inny, ma inną historię zdrowia, inny organizm i inne, sobie tylko właściwe, reakcje na poszczególne substancje. Suplementy dostępne na rynku podlegają kontroli, a ich producenci stosują substancje szeroko przebadane pod kątem zdrowotnym. Niemniej jednak zachęcamy do uważnego obserwowania swojego ciała i rejestrowania wpływu suplementów na jego funkcjonowanie - także po to, by móc jak najlepiej wykorzystać działanie związków aktywnych i dobrze dobrać preparaty.
- Unikanie skrajności - awitaminoza jest równie niebezpieczna jak nadmiar witamin, czyli hiperwitaminoza. Niektórzy z nas lubią popadać ze skrajności w skrajność: dowiadujemy się, że mamy pewne niedobory w organizmie i natychmiast ruszamy z agresywną ofensywą. Poprawiamy dietę i zaczynamy na potęgę przyjmować suplementy. Kombinacja rygorystycznej zmiany diety z wielokierunkową suplementacją, bez konsultacji z lekarzem lub dietetykiem, brzmi jak przepis na problemy. Już starożytni wymyślili zasadę złotego środka - nie wymyślajmy koła na nowo i zastosujmy ją w życiu - w każdym obszarze.
- Zwiększona uważność w przypadku ciąży oraz chorób - kobiety w ciąży powinny bezwzględnie skonsultować suplementację ze swoim lekarzem prowadzącym. Wiele preparatów jest absolutnie wykluczonych w trakcie całej ciąży i połogu, inne są zalecane, ale w specjalnych, zmniejszonych dawkach, a jeszcze inna grupa zalecana jest zwiększonych ilościach. Podobnie rzecz ma się w przypadku wielu schorzeń - pacjenci doświadczający chorób przewlekłych, a także chorujący okresowo, zobowiązani są do poinformowania lekarza o wszystkich przyjmowanych suplementach i konsultowania z nim ewentualnego wprowadzenia nowych preparatów.
- Pilnowanie zalecanego dawkowania - producenci suplementów dostępnych na rynku ściśle określają sposób ich przyjmowania, od jednorazowej dawki, przez częstotliwość, po zalecaną długość stosowania (o ile ma to znaczenie w przypadku konkretnego preparatu). Dowolność dawkowania suplementów wiąże się z ryzykiem związanym z działaniami niepożądanymi oraz brakiem efektów, na jakie liczymy, przyjmując preparat.
- Uwaga na łączenie preparatów multiwitaminowych i innych, wieloskładnikowych - suplementy złożone - jak sama nazwa wskazuje - składają się z dwóch, kilku, bądź wielu składników, i ich spożycie bez konsultacji z lekarzem lub dietetykiem może wiązać się z nieprzyjemnymi i niebezpiecznymi konsekwencjami dla zdrowia. Gdy np. dwa suplementy zawierają wysoką dawkę jednego składnika, ich działanie kumuluje się i może wywołać niepożądany nadmiar tego związku w organizmie. Ponadto, niektóre składniki osobno przyjmowanych preparatów mogą wchodzić w reakcje i wzajemnie się wzmacniać, osłabiać lub powodować niezamierzone skutki uboczne. Dlatego zawsze sugerujemy konsultację z lekarzem zanim na własną rękę połączymy preparaty wieloskładnikowe (zdrowy rozsądek podpowiada, że połączenie preparatu multiwitaminowego z kilkuskładnikowym suplementem na odchudzanie nie brzmi niebezpiecznie, gdyż produkty te należą do różnych kategorii - w tym punkcie podpowiadamy jedynie rozwagę!).
Czy można przedawkować suplementy uzupełniające niedobory?
Większość z nas ma pod ręką jeden, dwa lub kilka suplementów uzupełniających niedobory, bądź podwyższających odporność w okresach zwiększonej zachorowalności na przeziębienia i grypę. Preparaty witaminowe i mineralne można niechcący przedawkować, a skutki takiego przedawkowania mogą być poważne.
Poniżej przedstawiamy listę najpopularniejszych składników, jakie przyjmujemy, by wesprzeć nasze zdrowie i wskazujemy na efekty ich nadmiaru we krwi i tkankach.
- Przedawkowanie magnezu - przedawkowanie magnezu może objawiać się biegunką lub, przeciwnie, zaparciami, a także zawrotami i bólem głowy; na hipermagnezemię szczególnie narażone są osoby z chorymi nerkami, cierpiące na niedoczynność tarczycy, a także leczące się psychiatrycznie preparatami z litem.
- Przedawkowanie potasu - nadmiar potasu (hiperkaliemia) prowadzi do zaburzeń rytmu serca oraz osłabienia mięśni i zaburzeń czucia.
- Przedawkowanie żelaza - przedawkowanie żelaza może powodować zaparcia, zawroty głowy, nudności, przewlekłe zmęczenie, problemy ze snem, suchość skóry i wypadanie włosów; nadmiar żelaza przeważnie związany jest z wrodzoną skłonnością do odkładania się tego pierwiastka w wątrobie; warto jednak zachować czujność i badać się regularnie, by zorientować się, czy nasz organizm prawidłowo przyswaja ten pierwiastek.
- Przedawkowanie chromu - przedawkowanie chromu, który bierze udział w metabolizmie białek i syntezie kwasów tłuszczowych, prowadzi do obniżonego wchłaniania żelaza; pierwiastek ten ma także działanie mutagenne - jego nadmiar w diecie może skutkować uszkodzeniem struktur DNA; suplementacja chromem, popularna szczególnie wśród osób walczących ze zbędnymi kilogramami, powinna być koniecznie stosowana zgodnie z zaleceniami producentów preparatów
- Witaminy rozpuszczalne w wodzie - ten typ witamin w nadmiarze zostanie wydalony z moczem, w związku z czym ich przedawkowanie jest mało prawdopodobne:
- Przedawkowanie witaminy C - zwiększone spożycie witaminy C u niektórych osób może powodować tworzenie się kamieni nerkowych. Przyjęcie wyjątkowo wysokich ilości wit. C może także prowadzić do dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz nerwowego
- Przedawkowanie witaminy B - w wypadku witamin z grupy B, możliwość i szkodliwość ich przedawkowania zależy od poszczególnych wariantów. Nie trzeba się martwić przedawkowaniem wit. B1 oraz B2 - zbyt słabo rozpuszczają się w jelitach i nasz organizm znakomicie chroni nas przed ewentualnością przedawkowania. Inaczej ma się sytuacja w przypadku pozostałych witamin z tej grupy - w nadmiarze, każda z nich może powodować przykre i stosunkowo niebezpieczne skutki.
- Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach - ta grupa witamin w nadmiarze odkłada się w naszych tkankach; witaminy rozpuszczalne w tłuszczach to A, D, E i K:
- Przedawkowanie witaminy A (czyli retinol) - w wysokim stężeniu powoduje poważne zatrucie i szereg dolegliwości.
- Przedawkowanie witaminy K - należy być szczególnie uważnym na przedawkowanie tej witaminy, gdyż jej nadobecność we krwi może prowadzić do niedokrwistości.
- Przedawkowanie witaminy E - przedawkowanie wit. E może prowadzić do bólu głowy, zmęczenia, problemów z widzeniem oraz trawieniem. Trudno przedawkować wit. E, jednak długotrwała jej suplementacja w wysokich dawkach nie jest dobrym pomysłem.
- Przedawkowanie witaminy D - przedawkowanie wit. D prowadzi do podwyższonego poziomu wapnia we krwi, które skutkuje zwapnieniem organów wewnętrznych. Ponadto, nadwyżka wit. D może wiązać się z dolegliwościami związanymi z trawieniem, sennością oraz stanami depresyjnymi.
Na hiperwitaminozę narażeni są przede wszystkim ci, którzy bez konsultacji z lekarzem przyjmują jednocześnie kilka preparatów witaminowych. Do przedawkowania niektórych witamin i może także dojść w wyniku stosowania mało zróżnicowanej, powtarzalnej diety przez dłuższy czas. Warto również mieć na uwadze, że niektóre schorzenia mogą zmniejszać tolerancję na podwyższoną obecność poszczególnych witamin.
Czy można przedawkować suplementy na siłę, masę, wydolność, metabolizm?
Stali bywalcy siłowni mają tu wiele do powiedzenia. Suplementy białkowe, jakkolwiek niezwykle przydatne w budowaniu rzeźby i masy oraz w regeneracji potreningowej, można przedawkować z tego prostego powodu, że przedawkować można ilość białka jako takiego, niezależnie od jego pochodzenia.
Poniżej przedstawiamy wykaz najpopularniejszych typów preparatów wspomagających naszą kondycję i pracę nad sylwetką, wraz ze skutkami ich przedawkowania.
- Przedawkowanie suplementów proteinowych - gdy metabolizujemy białka, w naszym organizmie wytwarzane są grupy aminowe, których nadwyżka wydalana jest wraz z moczem. Jednak nadmiar grup aminowych obciąża nerki, zmuszając je do wytężonej pracy. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do uszkodzenia tego organu. Zapewne pamiętacie kontrowersje wokół diety Dukana - zwiększone spożycie białka przez dłuższy czas u niektórych powodowało poważne obciążenie nerek, zakwaszenie organizmu, a nawet kamicę nerkową. Przebiałkowienie obciąża także wątrobę oraz cały układ pokarmowy. Profesjonalni bodybuilderzy, przygotowując się do zawodów, często odczuwają dolegliwości ze strony układu pokarmowego związane z nadwyżką białka w diecie. Najczęściej skarżą się na na niestrawność, nudności, rozdęte jelita, dokuczliwe wzdęcia, a także zaparcia. Przy zwiększonej ilości białka w diecie konieczne jest zapewnienie sobie odpowiedniej ilości błonnika, który pomoże w trawieniu.
- Przedawkowanie suplementów z BCAA - preparaty z BCAA stosujemy w celu pobudzenia syntezy białek i lepszego uwalniania hormonów anabolicznych. Gwarantują one także efektywną regenerację po treningu. Jednakże przedawkowanie aminokwasów o rozgałęzionych łańcuchach może prowadzić do zaburzenia pracy wątroby oraz nerek.
- Przedawkowanie kreatyny - składnik ten należy do bardzo bezpiecznych suplementów diety, niemniej jego nadmierne spożycie powoduje znaczne zatrzymanie wody w organizmie, uczucie ciężkości, biegunki i skurcze mięśniowe. W przypadku długotrwałego spożycia zbyt dużych dawek kreatyny, obserwuje się zwiększone wytwarzanie formaldehydu, który jest substancją toksyczną i niebezpieczną dla zdrowia.
- Preparaty z kofeiną, piperyną, guaraną itp. - ta grupa suplementów służy przyspieszeniu procesów metabolicznych, pobudzeniu organizmu, polepszeniu koncentracji, uważności, szybkości reakcji itd. Tak jak nie jest wskazane nieograniczone spożywanie kawy i herbaty, tak samo absolutnie odradza się przesadę w stosowaniu środków opartych na kofeinie oraz innych pobudzających składnikach aktywnych. Nasze serce i układ nerwowy i pokarmowy lubią niewielką stymulację, ale absolutnie nie znoszą długotrwałej mobilizacji (zarówno wywołanej sztucznie, jak i będącej skutkiem uwarunkowań zewnętrznych). Na suplementy pobudzające powinny szczególnie uważać osoby skarżące się na dolegliwości sercowe i naczyniowe, gdyż efekty uboczne w postaci niepokoju czy kołatania serca są tyleż nieprzyjemne, co niebezpieczne dla zdrowia.
Racjonalna suplementacja
Mamy nadzieję, że powyższe zestawienie poprowadzi Was do rozsądnych wniosków. Suplementy można przedawkować, dlatego ich spożycie powinno podlegać planowi i odbywać się świadomie. Suplementacja przynosi najlepsze rezultaty, jeśli jest prawidłowo dobrana do naszego stanu zdrowia, diety, wieku, płci, stylu życia oraz celów treningowych. Ponadto, wszystkim nam przydadzą się regularne badania okresowe i czujność na zmienne stany naszego organizmu. Korzystajmy z osiągnięć medycyny i dietetyki sportowej, gdyż są naprawdę imponujące, ale róbmy to z głową!
[products=2608,1369,2895,2289,2647]