Na rynku dostępnych jest mnóstwo suplementów, których celem jest pomoc w redukcji tkanki tłuszczowej. Co roku, najczęściej w okresie wiosennym, tysiące osób poszukuje skutecznych spalaczy, które pozwolą zrzucić zbędne kilogramy nagromadzone w miesiącach zimowych. Na przestrzeni lat testowano setki substancji, które wykazują działanie termogenne. W przypadku części z nich, po latach okazało się, że mogą posiadać niebezpieczne dla zdrowia skutki uboczne - jedną z takich substancji jest geranium, znane także jako DMAA.
DMAA - co to za suplement?
Osoby, które od dawna interesują się tematyką suplementacji przedtreningowej oraz wspomagającej redukcję tłuszczu, w szczególności tych, które wykazują mocniejsze działanie, zapewne kojarzą substancję, która kryje się pod nazwą ekstrakt z geranium, ekstrakt z bodziszka, DMAA, geranamina lub 1,3 dimethylamylamine – mowa tutaj o metyloheksanaminie. Jest to substancja wykazująca silne działanie termogenne oraz stymulujące układ nerwowy [1]. Początkowo metyloheksanamina stosowana była w lekach zmniejszających przekrwienie błony śluzowej nosa. Dopiero w połowie pierwszej dekady XXI wieku odkryto nowe zastosowanie DMAA i rozpoczęto produkcję suplementów przedtreningowych oraz spalaczy, które zawierały ją w swoim składzie. Wkrótce amerykański oraz europejski rynek zalany został produktami z geranium. Cieszyły się one sporą popularnością wśród osób, które szukały bardziej radykalnych środków.
Jak pozyskuje się DMAA?
Pozyskiwanie DMAA może być realizowane na różne sposoby, jednakże najczęstszą metodą jest synteza chemiczna. Produkcja w laboratorium jest często wybierana ze względu na możliwość kontroli procesu i skalowalność produkcji. W tym procesie różne reakcje chemiczne są wykorzystywane do połączenia mniejszych jednostek molekularnych w celu uzyskania struktury DMAA.
Ekstrakcja DMAA z geranium, mimo że jest metodą naturalną, jest również tematem kontrowersji. Suplementy zawierające metyloheksanaminę czasami wymieniają „olejek z geranium" lub "ekstrakt z geranium" jako źródło DMAA. Jednakże, olejki z geranium nie zawierają metyloheksanaminy. Jest ona dodawana w formie syntetycznej substancji. Różne badania analizowały możliwość występowania DMAA w niektórych typach geranium, ale obecnie brakuje wysokiej jakości dowodów na obecność DMAA w roślinach [4].
Przedtreningówka z geranium - jak zidentyfikować DMAA w składzie produktu?
DMAA ze względu na swoje właściwości pobudzające stało się popularne ze względu na obecność w przedtreningówkach. Często reklamowane są one jako amerykańskie odżywki. Zakazane w Polsce DMAA nie zawsze łatwo jest rozpoznać wśród wymienionych na opakowaniu składników.
DMAA może być oznaczone na etykietach produktów pod różnymi nazwami. Oto kilka przykładów:
- geranamine,
- geranium extract,
- DMAA,
- methylhexanamine,
- geranium oil,
- dimethylamylamine.
DMAA - działanie
Wiele osób decydujących się na korzystanie z geranium przed treningiem zachęcona jest jego silnym działaniem, na które nie trzeba długo czekać. Na czym więc polega działanie DMAA i co daje jego stosowanie przed treningiem?
Geranium oddziałuje na neuroprzekaźniki i blokuje wychwyt zwrotny noradrenaliny, czego efektem jest pobudzenie układu nerwowego. Jego działanie (przy mniejszej intensywności) porównywane jest do amfetaminy oraz mocnych farmaceutyków stosowanych w leczeniu chorób o podłożu neurologicznym (ADHD, narkolepsja) i obejmuje: poprawę koncentracji, zniwelowanie uczucia zmęczenia, wzrost energii oraz przyśpieszenie przemiany materii i nasiloną produkcję ciepła. Właściwości DMAA czyniły z niego substancję, która idealnie sprawdzała się jako środek stymulujący oraz spalacz tłuszczu (najczęściej w połączeniu z kofeiną). Niestety, jak szybko się okazało, brakowało badań dotyczących możliwych działań niepożądanych związanych z przyjmowaniem geranium oraz ryzyka przedawkowania.
DMAA - skutki uboczne
DMAA (1,3-dimetyloamylamina) jest substancją, która była używana w suplementach diety, często jako składnik wspomagający wydolność fizyczną i koncentrację. Jednakże, ze względu na potencjalne skutki uboczne i zagrożenia dla zdrowia, DMAA zostało zakazane w wielu krajach w tym w Polsce.
Oto niektóre ze związanych ze skutków ubocznych wynikających ze stosowania geranium:
- podwyższone ciśnienie krwi - jest to szczególnie niebezpieczne dla osób z już istniejącymi problemami kardiologicznymi,
- palpitacje serca,
- zawroty głowy i bóle głowy,
- nudności i wymioty,
- niepokój, drżenie mięśni i inne objawy związane z nadmiernym pobudzeniem układu nerwowego,
- obniżone libido,
- zawał serca i udar mózgu - szczególnie przy wysokich dawkach,
- problemy z wątrobą,
- śmierć - szczególnie gdy DMAA jest mieszane z innymi stymulantami lub używane w dużych dawkach [3].
Warto zauważyć, że wiele z tych skutków ubocznych może być związane z indywidualną wrażliwością na DMAA lub interakcjami z innymi substancjami.
Kontrowersje skutkujące zakazem
W 2010 roku Światowa Agencja Antydopingowa oficjalnie uznała DMAA za substancję dopingową, a używanie jej zostało zakazane w sporcie wyczynowym. W 2012 roku po przypadkach zgonów wśród żołnierzy amerykańskiej armii [2], którzy korzystali z suplementów zawierających geranium, zdecydowano się wycofać z rynku amerykańskiego oraz europejskiego preparaty zawierające DMAA. U osób stosujących tego rodzaju suplementy obserwowano m.in. drażliwość, przyspieszenie akcji serca, podwyższenie ciśnienia, bezsenność oraz spadek libido. Ryzyko wystąpienia skutków niepożądanych, a nawet przedawkowania rosło znacząco przy łączeniu DMAA z efedryną lub clenbuterolem. Aktualnie suplementy zawierające geranium zakupić można jedynie w serwisach aukcyjnych lub niszowych sklepach stacjonarnych, ale dostępność tego typu produktów sukcesywnie maleje. Stosowanie DMAA jest ryzykownym posunięciem i należy bezwzględnie pamiętać o niebezpieczeństwie, które się z tym wiąże.
Źródła:
- [1] Cohen PA, Travis JC, Vanhee C, Ohana D, Venhuis BJ. Nine prohibited stimulants found in sports and weight loss supplements: deterenol, phenpromethamine (Vonedrine), oxilofrine, octodrine, beta-methylphenylethylamine (BMPEA), 1,3-dimethylamylamine (1,3-DMAA), 1,4-dimethylamylamine (1,4-DMAA), 1,3-dimethylbutylamine (1,3-DMBA) and higenamine. Clin Toxicol (Phila). 2021 Mar 23:1-7. doi: 10.1080/15563650.2021.1894333. Epub ahead of print. PMID: 33755516.
- [2] Eliason MJ, Eichner A, Cancio A, Bestervelt L, Adams BD, Deuster PA. Case reports: Death of active duty soldiers following ingestion of dietary supplements containing 1,3-dimethylamylamine (DMAA). Mil Med. 2012 Dec;177(12):1455-9. doi: 10.7205/milmed-d-12-00265. PMID: 23397688.
- [4] Fleming HL, Ranaivo PL, Simone PS (2012). "Analysis and Confirmation of 1,3-DMAA and 1,4-DMAA in Geranium Plants Using High Performance Liquid Chromatography with Tandem Mass Spectrometry at ng/g Concentrations". Analytical Chemistry Insights. 7 (7): 59–78.