W wieku dziecięcym wielu z nas było zachęcanych do jedzenia brokułów, mleka i ryb. Wynikało to z faktu, że wszystkie te produkty spożywcze są cennym źródłem naturalnego wapnia. Czy pierwiastek ten faktycznie jest tak istotny dla ludzkiego organizmu? Czy to prawda, że nie każdy powinien decydować się na suplementację wapnia? Pochylimy się nad tym w dzisiejszym wpisie - zapraszamy!
Wapń - jego rola w organizmie i objawy niedoboru
Wapń często jest mylony z wapnem. Chociaż nazwy tych substancji są bardzo podobne, mają one zupełnie inne zastosowania. Wapno stosowane jest głównie w przemyśle, a konkretnie w takich jego gałęziach jak budownictwo, rolnictwo lub produkcja papieru. Wapń to natomiast pierwiastek chemiczny, który jest głównym budulcem kości, zębów i niektórych rodzajów ścian komórkowych. Występuje on naturalnie w żywych organizmach i stanowi niemal 2% masy przeciętnego dorosłego człowieka. Jego odpowiednie stężenie we krwi gwarantuje nie tylko dużą twardość kości, ale też prawidłową pracę układu nerwowego i utrzymanie równowagi elektrolitowej.
Warto jednak pamiętać o tym, że ludzki organizm nie jest zdolny do wytwarzania wapnia. Aby utrzymać jego odpowiedni poziom, należy dostarczać go poprzez dietę. Po spożyciu wapń jest wchłaniany przez organizm - głównie w jelicie cienkim - i transportowany do kości, gdzie jest magazynowany. Jeżeli poziom tego pierwiastka we krwi spada, organizm może zacząć uwalniać wapń właśnie z kośćca. To natomiast może prowadzić do znacznego osłabienia kości, co zwiększa ryzyko ich załamania. Długotrwałe uwalnianie wapnia z kości może natomiast doprowadzić do osteoporozy - choroby charakteryzującej się niską masą kostną i pogorszeniem struktury tkanki kostnej.
Niedobory wapnia mają także inne skutki. Jego zbyt niski poziom we krwi prowadzi do zwiększenia łamliwości zębów i ryzyka wystąpienia próchnicy. Dodatkowo niedobory wapnia mogą wywoływać bóle stawów i mięśni, co jest szczególnie uciążliwe dla osób aktywnych fizycznie. Dyskomfortowi może towarzyszyć także mrowienie i drętwienie kończyn, pogorszenie samopoczucia oraz zaburzenia krzepnięcia krwi. Na niedobory wapnia narażone są przede wszystkim wegetarianie i weganie, a także osoby zmagające się z nietolerancją laktozy, chorobami jelit lub przyjmujące kortykosteroidy. Niski poziom tego pierwiastka we krwi może wystąpić także u intensywnie trenujących sportowców, którzy wydalają wapień wraz z moczem i potem. Jeśli u osoby należącej do którejś z tych grup występują wyżej wymienione objawy, może okazać się konieczna suplementacja wapnia.
Suplementacja wapnia - jak robić to mądrze?
Suplementacja jakiegokolwiek składnika żywieniowego jest wskazana jedynie w przypadkach jego niedoboru lub ryzyka wystąpienia niedoboru. Nie inaczej jest w przypadku wapnia. Jego suplementacja bez zasięgnięcia opinii specjalisty może mieć poważne konsekwencje.
Dlaczego suplementacja wapnia wymaga konsultacji?
W przypadku, gdy w organizmie powstanie nadmiar wapnia, dochodzi do tzw. hiperkalcemii. Wówczas w organizmie pojawiają się jego złogi, których filtrowanie stanowi bardzo duże wyzwanie dla nerek. Hiperkalcemia może powodować wzmożone pragnienie, rozstrój żołądka, nudności, a także wymioty i zaparcia. U osób, które przedawkowały wapń, obserwuje się również zmęczenie, problemy z koncentracją i ospałość. Lekka hiperkalcemia nie jest niebezpieczna dla zdrowia i życia, jednak może wywoływać dyskomfort z powodu wymienionych objawów.
Hiperkalcemia to częsty problem osób, które zdecydowały się na suplementację wapnia na podstawie autodiagnozy lub braku odpowiedniej wiedzy. Przed sięgnięciem po preparaty zawierające ten pierwiastek należy więc wybrać się do lekarza rodzinnego. Ten zleci odpowiednie badania i na podstawie ich wyników stwierdzi, czy suplementacja wapnia na pewno jest konieczna.
[products=2775,3059,3092,2646,2963,2952,3196,2646]
Jak wspierać suplementację wapnia?
Lekarz podjął decyzję - niezbędna jest suplementacja wapnia. Jak więc go dostarczać, aby mieć stuprocentową pewność, że zostanie on prawidłowo przyswojony? Kluczem do umiejętnej suplementacji wapnia jest zbilansowana dieta. Przyczyną niedoboru tego pierwiastka wcale nie musi być jego zbyt rzadkie dostarczanie go wraz z pożywieniem. Problemem może być obecność zbyt wielu produktów bogatych w fityniany lub tłuszcze nasycone pochodzenia zwierzęcego w codziennej diecie. Mogą one utrudniać prawidłowe wchłanianie wapnia, przez co dostarczany w formie tabletek pierwiastek może trafiać do nerek i tym samym zwiększyć ryzyko wystąpienia hiperkalcemii. Efektywną suplementację wapnia mogą utrudnić produkty bogate w:
- kwas szczawiowy - np. szczaw, rabarbar, szpinak i soja
- kwas fosforowy (V) - np. napoje gazowane, gotowe dania
- błonnik - np. pieczywo żytnie, ryż, płatki owsiane
- kofeina - np. kawa, herbata, napoje energetyzujące
- sód - np. czerwone mięso, słone przekąski, sery
Z kolei do produktów wspierających suplementację wapnia należą te bogate w:
- witaminę D - np. ryby tłuste, jajka, masło i margaryna
- witamina C - np. truskawki, kiwi, papryka, brukselka
- witamina K - np. jarmuż, brokuły, niektóre oleje roślinne
- magnez - np. orzechy, gorzka czekolada, owoce morza, niektóre wody mineralizowane
- laktozę - np. mleko krowie, owcze i kozie, jogurty, maślanki, kefiry
Aby suplementacja wapnia była skuteczna, należy przyjrzeć się swojej diecie w poszukiwaniu substancji utrudniających jego absorpcję. Produkty zawierające je warto ograniczyć na rzecz wdrożenia źródeł witaminy D. Pełni ona bardzo ważną rolę we wchłanianiu wapnia, ponieważ przenosi jego komórki przez ścianę jelita cienkiego do krwioobiegu. Jeśli poziom witaminy D jest za niski, suplementacja wapnia będzie nieskuteczna, a nieabsorbowany składnik mineralny może gromadzić się m.in. w kościach, nerkach lub ścianach naczyń krwionośnych. Z kolei witaminy C i K oraz magnez wspierają zdrową kondycję kości i wspierają prawidłowe wchłanianie wartości odżywczych. Ograniczenie produktów bogatych w kwas fosforowy i szczawiowy, a także kofeinę i sód może natomiast znacznie przyspieszyć leczenie niedoboru. Warto więc częściej sięgać po owoce bogate w witaminę C, słone przekąski zamienić na orzechy, a kawę lub herbatę do posiłku zamienić na szklankę wody.
Weganie, wegetarianie i osoby nietolerujące laktozy powinni sięgać po produkty roślinne wzbogacane minerałami lub zawierające je suplementy. Warto jednak pamiętać o tym, aby podczas suplementacji wapnia nie przyjmować jednocześnie preparatów z magnezem, np. podczas jednego posiłku, ponieważ może to zaburzyć absorpcję obu pierwiastków. Warto odczekać kilka godzin między przyjęciem suplementów, aby mieć stuprocentową pewność, że zostaną one odpowiednio przyswojone przez organizm.
Samodzielna suplementacja wapnia? To zły pomysł!
Suplementacja wapnia wymaga odpowiedniego przygotowania, konsultacji z lekarzem i dostosowania się do konkretnej diety. Zdecydowanie nie zaleca się rozpoczynania jej bez wykonania odpowiednich badań ze względu na duże ryzyko wystąpienia hiperkalcemii. Jeśli lekarz uzna, że suplementacja wapnia jest konieczna, należy przyjmować go w zalecanych ilościach i wprowadzić odpowiednie zmiany do codziennej diety. Można jednak samodzielnie podjąć decyzję o tym, aby ograniczyć produkty utrudniające absorpcję wapnia i wdrożyć jego naturalne źródła - czyli nabiał, rośliny strączkowe, tofu i mięso ryb. Zbilansowana dieta to najlepsza metoda profilaktyki niedoborów wapnia.
Źródła:
- https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPL1-0009-0019
- https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp-content/uploads/2019/01/magnez_wapn_zelazo_jak_madrze_je_suplementowac_mikoaj_miernik.pdf
- https://calperos.pl/blog/sg/czy-suplementacja-wapnia-jest-potrzebna/
- https://pantabletka.pl/wapn-opinie-najlepszy/
- https://prospects.wum.edu.pl/index.php/pps/article/view/104
- https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.agro-article-e7c25557-426c-43b0-94bc-da407b9c7e18