Koszyk

Ilość: 0

RAZEM:

0,00 zł

Alergie i nietolerancje

„Alergia” jest terminem pochodzącym z greki. Łączy dwa słowa – „reakcja” – „ergon” i „zmieniony”, czyli „allos”. Oznacza to nieprawidłową reakcję na określony rodzaj pokarmu, prowadząc do zmian toksycznych lub nie (określany mianem nadwrażliwości pokarmowej). Odpowiedź organizmu na konkretny pokarm może być zależna od immunoglobulin klasy E (alergie IgE-zależne) lub przebiegać bez ich udziału (IgE-niezależne).

Co istotne – objawy alergii zawsze przyjmują taką samą formę u konkretnych osób i występują po spożyciu pokarmu uczulającego. Do objawów alergii możemy zaliczyć m.in.:

  • Objawy skórne – pokrzywki, wykwity, zaczerwienienie, świąd
  • Zaburzenia pracy układu oddechowego – uczucie ucisku i duszności, czy nawet problemy z oddychaniem
  • Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego – upośledzenie trawienia i wchłaniania – wzdęcia, przelewania, kurczowe bóle brzucha, biegunki

 

Rodzaje alergii

Alergie, czy też mówiąc szerzej – nadwrażliwości, nie są pojęciem wąskim. Sklasyfikować można 4 podstawowe typy alergii, które różnią się odpowiedzią organizmu i manifestacją objawów:

  • Typ I, będący określanym reakcją natychmiastową lub typu natychmiastowego jest procesem zależnym od immunoglobulin klasy E (IgE) w przebiegu którego uwalniana jest histamina i inne z mediatorów reakcji zapalnej ustroju. Jej objawem może być duszność, nieżyt nosa czy wstrząs anafilaktyczny. (To taka „typowa” postać znanej wszystkim „alergii”)
  • Typ II, czyli reakcja cytotoksyczna to proces w który zaangażowane są immunoglobuliny klasy G (IgG) lub M (IgM). W jej przebiegu dochodzi do uszkodzenia komórek. Manifestuje się np. pokrzywką czy polekową niedokrwistością hemolityczną.
  • Typ III, czyli reakcja kompleksów immunologicznych. Zaangażowane są tutaj różne czynniki, z głównym wyszczególnieniem IgG
  • Typ IV to opóźniona reakcja alergiczna. W jej przebieg również zaangażowane są cytokiny prozapalne.

Typ I określany jest mianem alergii IgE-zależnej, typy II-IV natomiast – IgE-niezależnej.

 

Alergii coraz więcej…

W literaturze istnieje pojęcie „marszu alergicznego”, związane ze zmiennością alergiczną na przestrzeni życia. U dzieci i niemowląt znacznie częściej spotyka się AZS (atopowe zapalenie skóry), natomiast w latach późniejszych zaburzenia ze strony układu oddechowego manifestujące się alergicznym nieżytem nosa i/lub astmą. Na przestrzeni ostatnich 2-3 dekad badania epidemiologiczne dokumentują wzrost częstości występowania alergii pokarmowych, czego przyczyny niestety nie zostały w pełni poznane, jednak „winą” obarcza się często wpływ czynników środowiskowych, mogących wpływać na genom ludzki (działanie epigenetyczne), jak np. zanieczyszczenie powietrza, narażenie na działanie dymu tytoniowego, czy rozmaite alergeny występujące w środowisku, a nie należące do grupy pokarmowych. Inną przyczyną może być zainfekowanie przez niektóre wirusy. Istnieją pewne przesłanki pozwalające domniemywać, że zmiany klimatyczne również zwiększają częstość występowania alergii.

Istotnym wydaje się by podkreślić fakt istnienia w literaturze stwierdzeń o braku zasadności eliminowania „prewencyjnego” określonych produktów i grup pokarmów u kobiet ciężarnych, celem minimalizacji ryzyka wystąpienia alergii u dziecka.

Nadwrażliwość definiowana była kiedyś mianem nietolerancją pokarmową – jest to reakcja organizmu, w którą nie jest zaangażowany układ odpornościowy. W tym typie reakcji znaczący udział mają reakcje enzymatyczne. Najpowszechniejszą z nich jest nietolerancja laktozy.

Najczęstszym problemem w różnicowaniu alergii i nadwrażliwości jest brak wyraźnej różnicy pomiędzy objawami zgłaszanymi przez osoby cierpiące na którąś z nich. Problem pogłębia możliwość obecności w pokarmie zarówno alergenów, jak również składników nietolerowanych przez daną osobę.

 

Powszechność alergenów i alergii

Najpowszechniejsze alergeny jakie spotkamy w żywności to:

  • Mleko krowie – częstość występowania szacuje się na 2-15%, a szczyt podium białka mleka objęły już w latach 50. XXw. Zakłada się, że wzrost częstości występowania tego rodzaju alergii związany jest głównie z ograniczeniem karmienia naturalnego niemowląt. Obok białek jaj są najczęstszym pokarmem alergizującym dzieci i niemowlęta (w PL ok. 2,5-3% dzieci do 3 r.ż.), które w wieku szkolno-młodzieżowym często nabywają tolerancji na te produkty
  • Jaja kurze, ze szczególnym uwzględnieniem jednej z frakcji białek – owoalbuminy. Białko jaja kurzego odpowiada za ok. 90% alergii wieku niemowlęcego i wczesnego dzieciństwa.
  • Pszenica to pokarm często alergizujący najmłodszych. Również piekarze są grupą narażoną na wzrost częstości występowania tego typu alergii.
  • Żyto i jęczmień, które powodują „astmę piekarzy” oraz „alergię na piwo”.
  • Różne rodzaje ryb, ze szczególnie częstym występowaniem alergii na dorsza, śledzia, tuńczyka i węgorza, ale także mięczaki i skorupiaki.
  • Soja, a w zasadzie białko zawarte w jej ziarnach.
  • Białka pochodzące z fistaszków, które mogą być najczęstszym prowodyrem zgonu powodowanego wstrząsem anafilaktycznym. W USA alergia na fistaszki dotyczy nawet 2% populacji dzieci. Badania prowadzone w Wielkiej Brytanii dokumentują wzrost częstości zapadalności na ten rodzaj alergii. 20% osób nabywa tolerancję na fistaszki w wieku przedszkolnym lub szkolnym. Białka innych orzechów również mogą powodować reakcje alergiczne.
  • Pomidor i seler to produkty, które mogą być problematyczne nawet u 44% osób cierpiących na choroby alergiczne.
  • Cynamon to przyprawa, która uznawana jest za najczęściej alergizującą.

 

Często, wśród osób dorosłych, występują tzw. alergiczne reakcje krzyżowe, które najczęściej mają miejsce przy współwystępowaniu narażenia na pokarm oraz pyłki roślin. Aktualnie wspomina się o związku z występowaniem alergii pokarmowej ogromnej rzeszy produktów. Szacunkowo to około 70-160 różnego rodzaju pokarmów i dodatków stosowanych w przemyśle spożywczym.

Polskie badania pod nazwą „Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce” z lat 2006-2008, obejmujące 20454 osoby w różnym wieku udokumentowały występowanie alergii u 13% osób z grupy wiekowej 0-5 lat (wg innych źródeł alergia występuje u 5-8% dzieci). W grupie osób dorosłych (przedział wiekowy 20-44r.ż.) częstość ta była znacząco niższa i wynosiła 5% (wg innych źródeł częstość w ogóle populacji to 1-5%). Jednocześnie analizując meta-analizy można napotkać informacje (dotyczące stricte alergii pokarmowych) mówiących o odczuwaniu dolegliwości po spożyciu pokarmu nawet u 13% populacji dorosłych. Jednocześnie długofalowe obserwacje (2-22r.ż.) dzieci pozwoliły udokumentować wyższe ryzyko rozwoju alergii wziewnej u osób cierpiących na alergie pokarmowe przed ukończeniem 2 r.ż. co wydaje się być istotne da sportowców w kontekście wydolności fizycznej – silny związek wydaje się mieć uczulenie na białko jaja.

 alergia na owoce

Czy należy wykluczać alergeny i stosować dietę eliminacyjną?

W przypadku osób cierpiących z powodu nadreaktywności układu immunologicznego dyskusja na ten temat wydaje się być bezzasadną. Osoby uczulone na konkretny alergen powinny go unikać – zarówno w kontekście pokarmowym, jak i innych rodzajów alergii. Co natomiast z osobami, które podejrzewają u siebie większe ryzyko rozwoju uczulenia lub też pragną działać „prewencyjnie”, czyli całkiem szerokiego grona zwolenników diet eliminacyjnych stosowanych „na zapas”?

W świetle aktualnych doniesień naukowych i stanowisk grup eksperckich nie znajduje potwierdzenia stosowanie diety eliminacyjnej celem prewencji rozwoju alergii i nietolerancji.

W skrócie - jeśli Twój organizm prawidłowo toleruje dany pokarm – nie eliminuj go. Jeśli nie cierpisz na kurczowe bóle brzucha, nie miewasz biegunek i objawów skórnych ani objawów ze strony układu oddechowego – nie eliminuj pokarmów bezzasadnie. Co natomiast w przypadku gdy układ pokarmowy daje o sobie znać? Podstawą powinno być przeanalizowanie czy rzeczywiście wybierasz produkty świeże, przyrządzasz je z dbałością o zasady higieny, a obróbka termiczna przebiega odpowiednio długo/w odpowiedniej temperaturze. Jeśli wszystkie te aspekty są zachowane – warto byłoby podjąć kroki celem diagnostyki nieprawidłowych reakcji organizmu, jednak nie rób tego za pomocą grup dyskusyjnych, a udaj się do lekarza specjalisty. Dopiero wiedząc jakie produkty realnie szkodzą Twojemu organizmowi – podejmuj kroki w celu ich eliminacji z jadłospisu. W innym wypadku możesz ograniczyć swój jadłospis bezzasadnie, ograniczyć asortyment produktów i utrudnić sobie życie (bądź zwiększyć koszty żywienia), a w przypadku np. mleka i produktów mlecznych – ograniczenie konsumpcji laktozy bez stosownego uzasadnienia – skutkować może pogorszeniem (REALNYM!) jej tolerancji i nabawieniem się bólów brzucha i biegunek po narażeniu na jej spożycie.

 

Literatura:

https://pdfs.semanticscholar.org/f51f/8afb9adbecebd6996579109587c9721500b9.pdf

http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-5dbf13c1-02bf-46dc-a9ba-d2b1c84aa39d;jsessionid=15F4EBC9D9DDFCCE89206814DA0305A0

https://link.springer.com/article/10.1007/s11869-008-0013-z

https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/pokarmowe/57685,alergeny-pokarmowe

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2353385416300369#bib0400

http://www.kwadryga.pl/upload/Dokumenty/Artykuly_naukowe/Gf_3_09_32-34.pdf

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17628647

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11692095

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17877754

 

Paweł Szewczyk - magister dietetyki specjalizujący się w żywieniu sportowców. Dietetyk zawodników Kadry Polski i Mistrzów Europy. Uczestnik i prelegent szkoleń, konferencji i seminariów na terenie całego kraju. Wykładowca w Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu oraz Instytucie Psychodietetyki we Wrocławiu. Na co dzień zajmuje się profesjonalnym poradnictwem w zakresie żywienia oraz suplementacji, publikuje naukowo i popularnie oraz szkoli sportowców i dietetyków.

Autor bloga: szewczykpassion.wordpress.com

Więcej informacji w zakładce wykształcenie i doświadczenie https://szewczykpassion.wordpress.com/wyksztalcenie/

 

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium