Glutation- co powinieneś o nim wiedzieć?

Glutation jest związkiem coraz bardziej popularnym i cenionym wśród osób aktywnych fizycznie ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne, detoksykacyjne oraz przyspieszające proces regeneracji organizmu. Obecnie obserwuje się również w branży fitness wzrost liczby oferowanych usług związanych z wlewem dożylnym tej substancji. Czym jest i co charakteryzuje zatem ten związek, skoro pojawia się chęć dokonywania przez zawodników wlewów dożylnych z tej substancji?

Czym jest glutation?

Otóż glutation (GSH, y-L-glutamyl-L-cysteinyloglicyna) jest tripeptydem składającym się z trzech aminokwasów – kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Należy do grupy najważniejszych antyoksydantów i występuje w cytoplazmie, mitochondriach i jądrze komórkowym w wysokich stężeniach. w Jako najczęściej występujący endogenny przeciwutleniacz, odpowiada za regulację stresu oksydacyjnego oraz funkcji odpornościowej [1, 2]. Głównym miejscem syntezy glutationu jest wątroba, skąd poprzez krew trafia on do innych tkanek organizmu. Pomiary aktywności tego związku wskazują, że głównymi konsumentami GSH są intensywnie pracujące mięśnie, nerki, płuca, limfocyty oraz mózg [3].

Jak działa glutation?

Glutation neutralizuje wszystkie RFT (reaktywne formy tlenu), usuwa skutki ich szkodliwego działania – bierze udział w rozkładzie nadtlenków lipidowych (produktów uszkodzenia lipidów) oraz ochrania grupy tiolowe białek przed nieuniknioną inaktywacją spowodowaną przez reaktywne formy tlenu. Ponadto bierze on udział w przemianach leukotrienów i prostaglandyn (produktów przemian NNKT – niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych), detoksykacji związków elektrofilowych, redukcji methemoglobiny (utlenionej hemoglobiny) oraz kwasu dehydroaskorbinowego do popularnego kwasu askorbinowego [3].

Wiemy, że intensywny wysiłek fizyczny nasila produkcję reaktywnych form tlenu (RFT) i reaktywnych form azotu (RNS) oraz zwiększa zapotrzebowanie pracujących mięśni na antyoksydanty drobnocząsteczkowe, do których należy glutation [3, 4, 5]. Wywołane intensywnym wysiłkiem fizycznym rodniki tlenowe w mięśniach szkieletowych nie są szkodliwe dla zdrowia, a zatem naturalnie syntetyzowane przez organizm związki o działaniu przeciwutleniającym (endogenne antyoksydanty) mogą być wystarczające do ochrony przed uszkodzeniem oksydacyjnym występującym naturalnie u sportowców i osób aktywnych fizycznie [4]. Warto zwrócić jednak uwagę, że dotychczasowe badania nad wpływem treningu siłowego na markery stresu oksydacyjnego wykazywały sprzeczne wyniki, dlatego nie jest do końca jasne, czy różna intensywność wysiłku fizycznego jest wyznacznikiem zmian tychże markerów. Wyniki badania opublikowanego w roku 2015 z udziałem wytrenowanych mężczyzn sugerują, że to objętość treningowa jest główną zmienną indukującą stres oksydacyjny u wytrenowanych siłowo zawodników, a nie intensywność wysiłku fizycznego [6].

Warto również podkreślić, że czynnikiem mającym istotny wpływ na stężenie glutationu w komórkach jest prawidłowy sposób żywienia. Zwłaszcza mięso (ok. 15 mg GSH na porcję) oraz świeże warzywa i owoce (ok. 10 mg GSH na porcję – dotyczy warzyw i owoców) są bogate w ten niskocząsteczkowy związek. W regulowaniu ilości przyjmowanego wraz z pożywieniem glutationu kluczową funkcję pełni obecność jego prekursorów, a więc aminokwasów siarkowych: cysteiny i metioniny. Do najważniejszych źródeł tych aminokwasów w diecie należy mięso oraz mleko i jego przetwory (średnia zawartość 35-50 mg/1 g białka) [7]. Uważa się jednak, że wzrost poziomu GSH pod wpływem spożycia pokarmów będących jego dobrym źródłem jest nieznaczny i krótkotrwały, niemniej jednak może mieć olbrzymie znaczenie w neutralizacji reaktywnych form tlenu (RFT) obecnych we krwi oraz ochronie komórek przed szkodliwym działaniem stresu oksydacyjnego [2, 7].

Reasumując nie ulega wątpliwości, że glutation jest związkiem niezbędnym do optymalnej pracy naszego organizmu i dla zachowania zdrowia. Obniżony jego poziom jest obserwowany u m.in.: palaczy, osób nadużywających alkoholu, osób starszych, cukrzyków, chorych na Parkinsona oraz chorobę Gauchera. Z pewnością należy dbać o jak najwyższą podaż glutationu wraz z pożywieniem pod postacią dobrze zbilansowanej diety oraz warto również w zależności od sytuacji rozważyć suplementację dodatkowymi związkami, które mają na celu stymulację syntezy glutationu. Wciąż potrzebna jest większa ilość rzetelnych doniesień naukowych, aby pojawiły się ewentualne oficjalne zalecenia, bądź stanowisko renomowanych światowych towarzystw naukowych w sprawie suplementacji GSH, czy też jego prekursorów, bądź kofaktorów [1, 2, 8, 9].

Piśmiennictwo:

1. Richie JP Jr., Nichenametla S., Neidig W.: Randomized controlled trial of oral glutathione supplementation on body stores of glutathione. Eur J Nutr. 2015 Mar;54(2):251-63.
2. B. Bukowska: Glutation: biosynteza, czynniki indukujące oraz stężenie w wybranych jednostkach chorobowych. Medycyna Pracy 2004; 55 (6): 501-509.
3. Zembroń-Łacny A., Szyszka K., Sobańska B. i wsp.: Przemiana glutationu we krwi biegaczy średniodystansowych. Borgis - Nowa Medycyna 7/1999, s. 20-22.
4. Castell LM., Stear SJ., Burke L.M.: Nutritional supplements in sport, exercise and health: An A-Z guide. 2015; 137-140.
5. McKenzie MJ., Goldfarb A., Garten RS. i wsp.: Oxidative stress and inflammation response following aerobic exercise: role of ethnicity. Int J Sports Med. 2014 Sep;35(10):822-7.
6. Carteri RB., Schaun MI., Lopes AL. i wsp.: Lipid peroxidation and total glutathione after different intensities of resistance exercise in trained men. J Sports Med Phys Fitness. 2015 Jul-Aug;55(7-8):735-41.
7. Valencia E., Marin A., Hardy G.: Glutathione – Nutritional and Pharmacologic Viewpoints: Part IV. Nutrition 2001; 17: 783–784.
8. Sekhar RV., Patel SG., Guthikonda AP. i wsp.: Deficient synthesis of glutathione underlies oxidative stress in aging and can be corrected by dietary cysteine and glycine supplementation. Am J Clin Nutr.2011 Sep;94(3):847-53.
9. Holmay MJ., Terpstra M., Coles LD. i wsp.: N-Acetylcysteine boosts brain and blood glutathione in Gaucher and Parkinson diseases. Clin Neuropharmacol. 2013 Jul-Aug;36(4):103-6.

Mateusz Durbas  Dietetyk kliniczny, szkoleniowiec i prelegent na licznych konferencjach  Fundacja Godula-Hope, NZOZ GENOM  Strona oficjalna: www.mateuszdurbas.pl  Facebook: https://www.facebook.com/mateuszdurbasdietetyk/  Instagram: https://www.instagram.com/mateuszdurbasdietetyk/?hl=pl